در آرزوی تحول

اکنون که پس از دهه‌ها کار و تلاش بی‌وقفه، به گذشته زندگی خودم و اطرافیانم نگاه می‌کنم، گاهی با خودم فکر می‌کنم متولدین دهه‌های ابتدایی قرن گذشته تاکنون در کشور ایران، یکی از عجیب‌ترین نسل‌های تاریخ بشر هستند. ما اتفاقات و تحولاتی را در طول زندگی خود به چشم خود دیده‌ایم (هم در عرصه داخلی و هم در عرصه بین‌المللی) که پیش از ما، هیچ نسلی در هیچ دوره‌ای از تاریخ این حجم از تحولات و دگرگونی را مشاهده نکرده است.

 

از انجام سفر و حمل و نقل با چارپایان، استفاده از درشکه و گاری گرفته تا ماشین های دودی و گازوئیلی(هندلی) تا ظهور خودروهای خودران الکتریکی، از تحصیل در مکتبخانه و روی زمین، بوریا و تشکچه نشستن تا آموزش‌های مجازی و از راه‌دور در منزل و محل کار، از ارتباطات محدود نامه‌نگاری و ارسال از طریق روابط شخصی و پستچی تا تلگراف و تلفنگرام تا عصر انفجار اینترنت و گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی و زندگی مجازی. از فروپاشی فئودالیسم چندهزار ساله و نظام ارباب رعیتی و زندگی عشایری، کوچ، زندگی روستایی تا شهرنشینی و شکل‌گیری طبقه متوسط شهری و بورژوا، از پارادایم شیفت اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی و اقتصاد نفتی، انقلاب اسلامی و تغییر نظام حکومتی چند‌هزار ساله پادشاهی و اولین تجربه جمهوریت، 8 سال جنگ تحمیلی و دومین جنگ طولانی‌ قرن، تورم افسار گسیخته فقط در طول چند دهه و تحولات شگرف در عرصه بین‌المللی؛ از جنگ‌های جهانی و انفجار بمب اتم تا جنگ سرد و جهان دوقطبی، از فروپاشی ابرقدرت نظامی کمونیستی شوروی و افول امپراطوری انگلستان تا بیداری آسیا و ظهور اژدهای زرد چینی، گذر از  مستعمره‌های گوناگون دولت‌های استعماری و شکل‌گیری ده‌ها کشور جدید، سفر انسان به فضا و قدم گذاشتن روی کره ماه، ظهور رسانه‌های جادویی تلویزیون و سینما، ظهور معجزه اینترنت، انقلاب صنعتی سوم و چهارم و…

 

اما همچون یک اقیانوس طوفانی، که تنها چند متر پایین تر از آن امواج سهمگین و پرهیاهو و پر تلاطم، سرشار از وقار و آرامش است، جامعه ایرانی  نیز در ورای همه این تحولات و تلاطم‌ها، بخش عمده‌ای از خصوصیات اساسی، بنیادی و ویژگی‌های خوب و بد تاریخی و چندهزارساله خود را حفظ کرده است. مسلما جامعه‌شناسان بهتر می‌توانند در این خصوص نظر بدهند، ولی بطور میانگین، ما ایرانیان خوبی‌های فراوانی مانند مهر و محبت، نوع دوستی، میهن پرستی، هنر، غنای فرهنگی و تاریخی، مهمان‌نوازی، غیرت، تطبیق و انعطاف پذیری با شرایط و… را با خود به همراه داریم. اما از دیگر سو، نقاط قابل بهبود فراوانی هم داریم که محصول انباشت وقایع تلخ و شیرین تاریخی و اجتماعی ما می‌باشد، مانند همه‌چیزدانی در عین مطالعه پایین، حافظه شفاهی کوتاه‌مدت و بعضا بیگانه با نوشتن و آینده‌نگری، تکرار مکرر اشتباهات تاریخی، کم حوصلگی در برنامه‌ریزی، فراری بودن از نظم و ترتیب، احساسات غلیط و بعضاً شعارزده، توقع بالا و نارضایتی‌های گاها دائمی، کمی حس خودبرتربینی و خودمحوری و…